Czy zawsze trzeba wskazać nazwy podwykonawców?

Zamawiający prowadząc postepowanie w trybie przetargu ograniczonego zastrzegł, aby Wykonawcy wykazali kluczowy łańcuch dostaw, w tym podali szczegółowe dane dotyczące wszystkich podwykonawców, następnie odrzucił ofertę za brak podania na etapie składania oferty  wszystkich szczegółowych informacji dotyczących wszystkich podwykonawców. Jednocześnie Zamawiający przewidział w SWZ konieczność złożenia dokumentów podmiotowych  przez podwykonawców. Projekt umowy dopuszczał zmianę zadeklarowanych podwykonawców. Czy takie działanie Zamawiającego jest słuszne?

 

Obowiązujące przepisy ustawy oraz orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej potwierdzają, iż Wykonawca wskazując zakres podwykonawstwa nie ma obowiązku wskazywania nazw podwykonawców nieznanych jeszcze na etapie składania ofert.

 

Krajowa Izba Odwoławcza m.in. w wyroku z dnia 10 lutego 2022 r., KIO 215/22 stwierdziła, że „Wskazanie przez wykonawcę firm podwykonawców stanowi informację wtórną, gdyż na etapie realizacji zamówienia może dojść do zmiany takiego podmiotu. Przepisy nie przewidują żadnych sankcji za brak wskazania podwykonawców w ofercie, tym bardziej że ewentualny wymóg podania informacji o podwykonawcach w ofercie dotyczy tylko tych, którzy są znani na etapie składania ofert. Ustawa nie przewiduje także niedopuszczenia podwykonawstwa na etapie wykonywania umowy, nawet gdyby w treści oferty wskazano wykonanie zamówienia wyłącznie siłami własnymi. Zatem, nie można wobec wykonawcy, który nie podał wcale lub nie podał wyczerpującej listy firm podwykonawców wyciągać negatywnych konsekwencji w postaci odrzucenia jego oferty, w tym w szczególności na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp” (por. wyrok z dnia 12 czerwca 2018 r., KIO 1073/18 oraz z dnia 21 listopada 2017 r., KIO 2336/17).

 

Brzmienie art. 462 ust. 2 ustawy Pzp wprowadzające fakultatywne wymaganie żądania informacji o części zamówienia, których wykonanie wykonawca zamierza powierzyć podwykonawcom, jeżeli są już znani, przesądza o jego informacyjnym charakterze. Tym samym, wprowadzanie przez wykonawcę zmian w zakresie podwykonawstwa po terminie składania ofert należy uznać za dopuszczalne, o ile tylko nie stoi w sprzeczności z wymaganiami zamawiającego w zakresie osobistego wykonania zamówienia (wyrok z dnia 22 września 2022 r., KIO 2340/22). 

 

Krajowa Izba Odwoławcza w wyrokach KIO 2755/15, KIO 2756/15, KIO 2819/15, KIO 2826/15, KIO 2833/15, KIO 2837/15, KIO 1060/19 wskazała „że oświadczenie o udziale podwykonawców jest oświadczeniem wiedzy, ma jedynie walor informacyjny, a brak podania tej informacji nie wywołuje żadnych negatywnych skutków prawnych. Nawet zmiana takiego oświadczenia w toku postępowania o udzielenie zamówienia nie jest istotną zmianą treści oferty.” oraz w wyroku z dnia 4 września 2017 r., KIO 1756/17 „Przede wszystkim Zamawiający nie dokonuje weryfikacji podwykonawców wyłącznie do upływu terminu składania ofert, przeciwnie – wobec możliwości dokonania zmiany podwykonawcy na późniejszym etapie postępowania zmuszony jest dokonać takiej weryfikacji na przykład na etapie realizacji zamówienia”.

 

Przepisy w dziedzinie obronności również dopuszczają możliwość zmiany w organizacji, łańcuchu dostaw lub strategii przemysłowej, mogącej mieć wpływ na zobowiązania Wykonawcy wobec zamawiającego – art. 408 ust.1 pkt. 7 ustawy.

Również art. 407 dot. zamówień z zakresu OiB obejmujących informacje niejawne wskazuje w pkt. 1 litera c) na obowiązek złożenia wraz z ofertą „informacji dotyczących już znanych podwykonawców, w tym podania ich imion i nazwisk oraz miejsca zamieszkania albo nazwy i siedziby …”, tym samym wprost wskazując na możliwość podania podwykonawców na późniejszym etapie postępowania niż składanie ofert.

W wyroku z dnia 4 września 2017 r. (sygn. akt KIO 1756/17) Krajowa Izba Odwoławcza uznała za sprzeczne z zasadą uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców  zmuszanie Wykonawców do podania nazw podwykonawców choćby fikcyjnych celem spełnienia wymagań SWZ.: „Należy również zwrócić uwagę, że wykonawca który podałby jako podwykonawcę podmiot, o który wiadomo jest, że z różnych przyczyn tym podwykonawcą nie będzie (a został wskazany tylko w celu nieodrzucenia oferty, tak by na późniejszym etapie dokonać zmiany podwykonawcy), potraktowany byłby – w świetle przyjętej przez Zamawiającego interpretacji – lepiej niż wykonawca podający informację zgodną z rzeczywistym sanem faktycznym, że takowi podwykonawcy nie są mu jeszcze znani. Dopuszczenie do takiej sytuacji byłoby nieracjonalne i niczym nieuzasadnione, a co więcej – sprzeczne z zasadą uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców”

 

Także w wyroku KIO 2320/17 Izba wskazała „W ocenie Izby, nie ma uzasadnienia dla bardziej rygorystycznego traktowania wykonawców, którzy na etapie składania ofert jeszcze nie znają podwykonawców, ale już planują część zamówienia powierzyć innym podmiotom, niż tych, którzy dopiero na etapie realizacji zamówienia zdecydują się na powierzenie części zamówienia innemu podmiotowi. W związku z tym, sytuacja, gdy wykonawca, który samodzielnie spełnia warunki udziału w postępowaniu, a na etapie oferty składa oświadczenie jedynie co do zamiaru powierzenia wykonania określonych części zamówienia podwykonawcom, a nie podaje ich firm, jakkolwiek jest jedynie częściowym wykonaniem żądania Zamawiającego, to jednak, nie oznacza niezgodności oferty z treścią SIWZ. […] Brak wskazania firm planowanych podwykonawców nie oznacza zatem braku w zawartości merytorycznej oferty w relacji do wymogów określonych w SIWZ. Decyzja w zakresie czy wykonawca wykona cały przedmiot zamówienia samodzielnie, czy jednak powierzy wykonanie części zamówienia podwykonawcom, zależy od tego wykonawcy, oczywiście z wyłączeniem sytuacji, gdy zamawiający zastrzeże obowiązek osobistego wykonania stosownie do art. 36a ust. 2 Pzp, przy czym wykonawca może ją podjąć także w trakcie realizacji zamówienia. Z tych względów w sytuacji braku wskazania w ofercie firm potencjalnych podwykonawców, nie można mówić o braku spełnienia wymagań zamawiającego w zakresie przedmiotu zamówienia lub sposobu jego wykonania.”

(podobnie w wyroku z dnia 22 września 2022 r. KIO 2340/22)