Zamówienia publiczne

Stand still to krótko pisząc zakaz zawarcia umowy ujmowany w dwóch aspektach:

1/ Zamawiający nie może zawrzeć umowy przed upływem określonego terminu od dokonania  czynności wyboru najkorzystniejszej oferty–art.94  ust.1ustawy prawo zamówień publicznych, zwanej dalej pzp

2/ Zamawiający nie może zawrzeć umowy przed wydaniem przez Krajową Izbę Odwoławczą wyroku lub postanowienia kończącego sprawę, w przypadku wniesienia odwołania- art. 183ust.1 ustawy pzp

Powoływanie się na zasoby ekonomiczne podmiotów trzecich.

Do obecnej treści art. 26 ust.2b ustawy pzp  dodano możliwość polegania przez Wykonawcę na zdolnościach ekonomicznych podmiotu trzeciego celem spełniania warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.

Dotychczasowe orzecznictwo KIO dopuszczało już wcześniej taką możliwość, wywodząc ją z przepisów prawa unijnego. Obecna regulacja usuwa istniejącą lukę. Celem skutecznego powołania się na potencjał podmiotu trzeciego w zakresie jego zdolności finansowych lub ekonomicznych takich jak: płynność finansowa, obroty, ubezpieczenie działalności, wykonawca zobowiązany jest udowodnić zamawiającemu, że będzie mógł polegać na tych zdolnościach w trakcie realizacji zamówienia. Pociąga to za sobą konieczność wykazania przez wykonawcę, że odwołanie się do tych zdolności podmiotu trzeciego ma charakter realny, gwarantujący należyte wykonanie przedmiotu zamówienia. Zamawiający może badać szczegółowo zdolność finansową lub ekonomiczną podmiotu trzeciego, w sytuacji powoływania się na nią przez wykonawcę, poprzez żądanie przedłożenia przez wykonawcę dokumentów odnoszących się do podmiotu trzeciego jak: sprawozdanie finansowe, informacja banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej potwierdzająca wysokość posiadanych przez podmiot trzeci środków finansowych lub zdolność kredytową, a także opłacona polisa oraz inne dokumenty określone przez zamawiającego w ogłoszeniu lub w siwz, dotyczące sytuacji ekonomicznej lub finansowej tego podmiotu.

Wymóg zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zgodnie z art.29 ust.4 pkt.4 znowelizowanej ustawy Zamawiający może określić w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia, dotyczące: zatrudnienia na podstawie umowy o pracę przez wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności w trakcie realizacji zamówienia na roboty budowlane lub usługi, jeżeli jest to uzasadnione przedmiotem lub charakterem tych czynności.

W takim wypadku, zgodnie z art. 36ust.2pkt.9 pzp, gdy przepisy ustawy nie stanowią inaczej Zamawiający określa w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, w szczególności:

• uprawnienia zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę wymagania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę osób wykonujących czynności w trakcie realizacji zamówienia na roboty budowlane lub usługi oraz sankcje z tytułu niespełnienia tych wymagań,
• rodzaj czynności niezbędnych do realizacji zamówienia, których dotyczą wymagania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę przez wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności w trakcie realizacji zamówienia;

Uwagi:
– Zamawiający nie może narzucać obowiązku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, jeżeli w świetle obowiązujących przepisów zaangażowanie w świadczenia wykonywane przez pracowników wykonawcy i/lub podwykonawcy w ramach zamówienia nie ma cech stosunku pracy.
Zgodnie z art.22 kodeksu pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę a pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.
Jak odróżnić umowę cywilno- prawną od umowy o pracę?            

Zamawiający zanim rozpocznie procedurę prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego musi przede wszystkim zaplanować w swoim budżecie lub planie finansowym odpowiednie kwoty na realizację planowanych w danym roku przedsięwzięć i nie wcześniej niż 3 miesiące przed wszczęciem postępowania na dostawy i usługi i 6 miesięcy przed wszczęciem postępowania na roboty budowlane dokonać szacowania wartości zamówienia.

Ustalanie wartości szacunkowej zamówienia następuje według reguł określonych w art. 32-34 ustawy prawo zamówień publicznych. We wniosku o przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego Zamawiający wskazuje szacunkową wartość zamówienia / kwotę netto/ oraz przewidywaną kwotę, jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia / z podaniem stawki podatku VAT- ze wskazaniem źródła finansowania zamówienia.

Krajowa Izba Odwoławcza poddała analizie zagadnienie możliwości sprawdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu pod kątem rzetelności, kwalifikacji efektywności i doświadczenia podmiotów trzecich, z zasobów których wykonawca korzysta na podstawie art. 26 ust.2b pzp.

Przepis 22ust. 5 pzp –„Warunki, o których mowa w ust. 1, oraz opis sposobu dokonania oceny ich spełniania mają na celu zweryfikowanie zdolności wykonawcy do należytego wykonania udzielanego zamówienia. W postępowaniu w sprawie udzielenia zamówienia, którego przedmiot stanowią dostawy wymagające wykonania prac dotyczących rozmieszczenia lub instalacji, usługi lub roboty budowlane, zamawiający może oceniać zdolność wykonawcy do należytego wykonania zamówienia w szczególności w odniesieniu do jego rzetelności, kwalifikacji, efektywności i doświadczenia”.

Wyrokiem z dnia 16.10.2013r. KIO  uwzględniając odwołanie nakazała wykreślić te postanowienia SIWZ, które dotyczyły weryfikacji podmiotów trzecich, w sytuacji polegania na ich potencjale przez wykonawcę w zakresie badania rzetelności, kwalifikacji, efektywności i doświadczenia.
Zamawiający zażądał przedstawienia wykazu robót budowlanych wykonanych w okresie 5 lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy- w tym okresie wraz  podaniem rodzajów i wartości, daty i miejsca wykonania oraz załączenia dowodów dotyczących najważniejszych robót, określających czy roboty te zostały wykonanie w sposób należyty, oraz wskazujących czy zostały wykonane zgodnie z zasadami sztuki budowlanej i prawidłowo ukończone. W części B wykazu wykonawcy mieli obowiązek wykazać wszystkie zadania wykonane /zakończone/ oraz niewykonane  lub wykonane nienależycie. Jeżeli wykonawca polegał na doświadczeniu podmiotu trzeciego wykaz odpowiednio wypełniano w odniesieniu do  tego podmiotu.

Takie działanie wydawałoby  się jak najbardziej prawidłowe i sensowne.
Jednakże KIO uznała, iż  powyższe postanowienia SIWZ nie znajdują oparcia w obowiązujących przepisach.

Ostatnio przeczytana przeze mnie publikacja to „Prawo zamówień publicznych” autorstwa M.Lechna, A.Prigan, H.Drynkorn wydawnictwa Lexis Nexis. Książka ta z pewnością nie przypomina klasycznego komentarza  prawa zamówień publicznych, jakie przywykłam czytać i  nie stanowi próby odnalezienia odpowiedzi na wszystkie pytania.

Przepis art. 46 ust. 5 p.z.p. zawiera zamknięty katalog sytuacji, w których zamawiający może zatrzymać wadium. Zgodnie ze wskazanym przepisem zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca, którego oferta została wybrana:

1. odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie;
2. nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy;
3. zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy

W doktrynie wskazuje się, że za odmowę taką uznać można oświadczenie woli wykonawcy zawierające negatywne stanowisko w przedmiocie zaproszenia go przez zamawiającego. Odmowa podpisania umowy jest tożsama ze stanowiskiem podjętym świadomie przez wykonawcę i przekazanym do wiadomości zamawiającego. W doktrynie prawa cywilnego powszechnie przyjmuje się, że ogłoszenie o zamówieniu stanowi nie tylko zaproszenie do składania ofert, ale także skierowaną do potencjalnych uczestników przetargu ofertę zawarcia umowy regulującej tryb postępowania przetargowego tzw. umowy przetargowej. Wykonawcy składający ofertę wykonania zamówienia, jednocześnie akceptują ofertę organizatora w zakresie więzi proceduralnej służącej zawarciu docelowej umowy w sprawie zamówienia publicznego. Treścią przedmiotowej umowy są m.in. zawarte w specyfikacji istotnych warunków zamówienia informacje o formalnościach, jakie powinny zostać dopełnione po wyborze w celu zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Pojęcie warunków należy odnosić do treści umowy definitywnej, co dotyczy istotnych postanowień umowy. W praktyce treść tych warunków wyznaczają postanowienia ogólnych warunków umowy lub wzory umowy zawarte w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.

Za odmowę podpisania umowy – poza odmową wyrażoną wprost – należy również uznać przedstawienie przez wykonawcę propozycji zmian postanowień wcześniej wskazanych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia ( M. M.; Wadium w postępowaniu o zamówienie publiczne. Część druga, (…)). Wykonawca jest tym samym związany przedłożoną ofertą, składając ją, akceptuje też warunki przetargowe zawarte w SIWZ, m.in. istotne postanowienia umowy.

Według  ostatniej planowanej nowelizacji prawa zamówień publicznych o której pisałam w poście „Istotne zmiany prawa zamówień publicznych”  doszło do uchylenia art. 5 ust. 1a. Dodano również  art. 5a w brzmieniu:

1. Gdy wartość zamówienia, o którym mowa w art. 5 ust. 1, jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, zamawiający może udzielić zamówienia po przeprowadzeniu postępowania określonego w ust. 2–4.

2. Zamawiający udziela zamówienia w sposób przejrzysty, obiektywny i niedyskryminacyjny.

3. Zamawiający zamieszcza na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, a jeżeli nie ma strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej na swojej stronie internetowej, ogłoszenie o zamówieniu, które zawiera informacje niezbędne z uwagi na okoliczności jego udzielania, w szczególności:

1) termin składania ofert uwzględniający czas niezbędny do przygotowania i złożenia oferty;

2) opis przedmiotu oraz określenie wielkości lub zakresu zamówienia;

3) kryteria oceny ofert.

4. Niezwłocznie po udzieleniu zamówienia zamawiający zamieszcza na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, a jeżeli nie ma strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej na swojej stronie internetowej, informację o udzieleniu zamówienia, podając nazwę (firmę) albo imię i nazwisko podmiotu, z którym zawarł umowę w sprawie zamówienia. W razie nieudzielenia zamówienia zamawiający niezwłocznie zamieszcza na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, a jeżeli nie ma strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej na swojej stronie internetowej, informację o nieudzieleniu zamówienia.”;

Jaki to ma skutek? Jeśli wartość zamówienia osiągnie próg unijny to zawsze trzeba będzie zastosować zwykłą procedurę udzielenie zamówienia. Zamówienia z wolnej ręki będzie można udzielić tylko po spełnieniu przesłanek określonych  w art. 67 ustawy. Zniknie możliwość wszczęcia negocjacji bez ogłoszenia oraz z wolnej ręki w innych uzasadnionych przypadkach niż określone w art. 62 ust.1 lub art.67ust.1 w szczególności, jeżeli zastosowanie innego trybu mogłoby skutkować co najmniej jedną z następujących okoliczności:

1/ naruszeniem zasad celowego, oszczędnego i efektywnego dokonywania wydatków,

b/ naruszeniem zasad dokonywania wydatków w wysokości i w terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań,

c/ poniesieniem straty w mieniu publicznym

d/ uniemożliwieniem terminowej realizacji zadań

Przy wydatkowaniu środków unijnych zniknie zatem  możliwość udzielenia zamówienia z wolnej ręki z uwagi na ryzyko utraty dofinansowania.

Podczas prac w senacie ta kwestia  nie została zauważona. Czy ustawodawca się zreflektuje?