Zamówienia publiczne

W jednym z postępowań prowadzonych z pominięciem prawa zamówień publicznych ( zapytanie ofertowe) Wykonawca złożył oświadczenie o przedłużeniu terminu zawiązania ofertą po upływie terminu związania ofertą. Wykonawca nie zgodził się z decyzją o odrzuceniu jego oferty twierdząc, iż termin związania ofertą liczy się od dnia następnego od dnia rozpoczęcia biegu terminu związania ofertą. Ponadto końcowy termin związania ofertę przypadający w sobotę przedłuża się do następnego dnia roboczego. Czy Wykonawca ma rację?

 Niestety nie.

W przypadku prowadzenia postepowania zgodnie z reżimem prawa zamówień publicznych obowiązują 3 terminy związania ofertą :

• 30dni
• 90dni i
• 120dni

w zależności od wartości prowadzonego postępowania. (art. 220,art.307 ustawy pzp)

Do liczenia terminu związania ofertą nie stosuje się zasad kodeksu cywilnego, gdyż przepisy prawa zamówień publicznych mają charakter szczególny w tym zakresie.

Zasady powyższe  można zastosować na zasadzie analogii do postępowania prowadzonego z pominięciem pzp.

Zamawiający zamieścił w ogłoszeniu o zamówieniu warunek udziału w postepowaniu wykazania się przez Wykonawców 3 umowami o określonej wartości w okresie ostatnich 3 lat. Na potwierdzenie spełnienia warunku udziału w postępowaniu należało przedłożyć wykaz umów według wzoru określonego w Specyfikacji Warunków Zamówienia ( SWZ). W wykazie tym zamieszczono informację , iż wykaz umów ma pochodzić z ostatnich 3lat natomiast w warunku udziału w postepowaniu Zamawiający podał, iż 3 umowy mają pochodzić z 5lat.

Czy takie uchybienie powoduje konieczność unieważnienia postępowania?

Co na to przepisy?

Zgodnie z art. 133 ust.1 pzp Zamawiający zapewnia na stronie internetowej prowadzonego postępowania bezpłatny, pełny, bezpośredni i nieograniczony dostęp do specyfikacji warunków zamówienia, zwanej dalej “SWZ”, od dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej nie krócej niż do dnia udzielenia zamówienia.

Założeniem przetargu nieograniczonego jest umożliwienie wszystkim zainteresowanym wykonawcom wzięcie udziału w postępowaniu i złożenie ofert w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu. Skoro zatem SWZ jest dokumentem zamówienia niezbędnym dla przygotowania ofert, wszyscy zainteresowani wykonawcy muszą mieć także dostęp nie tylko do ogłoszenia o zamówieniu, ale także do SWZ.

Specyfikacja warunków zamówienia musi być dostępna na stronie internetowej postępowania przez cały okres trwania postępowania, tj. od dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu w Dzienniku Urzędowym UE

Powyższe oznacza, iż Wykonawca ma możliwość w tym samym dniu zapoznać się zarówno z treścią ogłoszenia oraz treścią SWZ i zauważyć zaistniałą nieścisłość pomiędzy Ogłoszeniem o zamówieniu a SWZ.

Zgodnie z art. 135 ust.1 pzp Wykonawca może zwrócić się do zamawiającego z wnioskiem o wyjaśnienie treści SWZ jednakże w analizowanym przypadku żaden z Wykonawców takiego wniosku nie złożył.

Co do zasady Zamawiający ma obowiązek formułować zapisy SWZ w sposób jasny i precyzyjny, jednakże nie każda rozbieżność pomiędzy treścią ogłoszenia a treścią SWZ prowadzi do unieważnienia postępowania.

Należy zauważyć, iż oba warunki zostały sformułowane w sposób zgodny  zarówno z par. 9 ust.1 jak i par. 9 ust. 4  Rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, zgodnie z którym co do zasady Zamawiający może żądać wykazu dostaw lub usług z ostatnich 3 lat ale w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu konkurencji w postępowaniu, zamawiający może dopuścić, aby wykaz z okresu dłuższego niż 3 lata.

Kiedy można unieważnić postepowanie?

Wiele zamawiających kończy obecnie umowy zawarte według “starej ustawy pzp” i zastanawia się na jakiej podstawie prawnej udzielić zamówienia uzupełniającego “z wolnej ręki” przewidzianej na podstawie art. 67 ustawy pzp obowiązującej do 31.12.2020r. Czy do udzielenie zamówienia uzupełniającego Zamawiający powinien zastosować nowe przepisy pzp obowiązujące obecnie?

Zgodnie z art. 90 i art.91 ust.1 i2 Przepisów wprowadzających ustawy-Prawo Zamówień Publicznych z dnia 11.09.2019r.(DZ.U. z 2019r. poz.2020) Do postępowań o udzielenie zamówienia, o których mowa w ustawie uchylanej w ar.89 wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2021r. stosuje się przepisy dotychczasowe.

Do umów w sprawie zamówienia publicznego oraz umów ramowych, o których mowa w ustawie uchylanej w art.89, zawartych:

1) przed dniem 1 stycznia 2021 r.,

2) po dniu 31 grudnia 2020 r., w następstwie postępowań o udzielenie zamówienia wszczętych przed dniem 1 stycznia 2021 r.

– stosuje się przepisy dotychczasowe.

Do  udzielenia zamówienia publicznego na podstawie umowy ramowej, o której mowa w ustawie uchylanej  w art.89, zawartej:

• Przed dniem 1 stycznia 2021r.
• Po dniu 31 grudnia 2020r. w następstwie postępowań o udzielenie zamówienia wszczętych przed dniem 1stycznia 2021r. stosuje się przepisy dotychczasowe.

Zgodnie z art.67ust.1pkt.6 ustawy Pzp obowiązującej do 31.12.2020r.Zamawiający może udzielić zamówienia  w trybie z wolnej ręki, w przypadku udzielenia, w okresie 3 lat od dnia udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych, zamówienia polegającego na powtórzeniu podobnych usług lub robót budowanych, jeżeli takie zamówienie było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i jest zgodne z jego przedmiotem oraz całkowita wartość tego zamówienia została uwzględniona przy obliczaniu jego wartości.

W myśl art. 67ust.1a W opisie zamówienia podstawowego, o którym mowa w ust.1pkt.6 należy wskazać ewentualny zakres tych usług lub robót budowlanych oraz warunki na jakich zostaną udzielone.

Ustawodawca nie wskazał wprost w przepisach wprowadzających „nową” ustawę Prawo zamówień publicznych jakie przepisy mają zastosowanie w przypadku wszczynania po 1.01.2021r. postępowania  z wolnej ręki na udzielenie dalszych zamówień przewidzianych w dokumentacji postępowania prowadzonego na podstawie „starej ustawy” w oparciu o  art. 67 ust.1 pkt. 6i7 „starej” ustawy Pzp.

W  mojej ocenie  do zawarcia umowy  w trybie wolnej ręki  z Wykonawcą umowy zawartej przed 31.12.2020r. zastosowanie ma w art.67 ust.1pkt. 6 ustawy Pzp, jeżeli  Zamawiający dopuścił  możliwość udzielenia Wykonawcy dalszych zamówień na warunkach określonych w tym przepisie. 

Tryb udzielenia zamówienia publicznego  określony w art. 67 ust.1 pkt. 6 ustawy Pzp obowiązującej do 31.12.2020r. jest ściśle związany z zamówieniem podstawowym i polega na powtórzeniu podobnym usług i ma rację bytu jeśli Zamawiający  taką możliwość przewidział w dokumentacji przetargowej.

Takie postępowanie jest bardzo zbliżone do zamówień udzielanych  na podstawie umowy ramowej, gdzie ustawodawca wprost przesądził, iż do zamówień udzielanych na podstawie umowy ramowej stosuje się przepisy dotychczasowe, gdy umowa ramowa została zawarta przed 1 stycznia 2021r.

Należy mieć na uwadze również opinię Urzędu Zamówień Publicznych w której  w odpowiedzi na pytanie:

„Jeżeli zamawiający wszczął postępowanie w trybie przetargu nieograniczonego przed 01.01.2021 r., a w SIWZ przewidział zamówienia, o których mowa w art. 67 ust. 1 pkt 6, przewidział je również przy szacowaniu wartości, czy może skorzystać z prawa do ich udzielenie w trybie z wolnej ręki po 01.01.2021 r., a jeżeli tak, czy tych zamówień należy udzielić na podstawie „nowej” czy „starej” ustawy Pzp?” (2021-02-24)

stwierdzono, iż:

Instytucja zarządzająca nałożyła korektę finansową na Zamawiającego z powodu dokonania  zmiany umowy na nadzór inwestorski w sposób naruszający zasadę konkurencyjności. Zamawiający twierdzi, iż szacowana wartość zamówienia poniżej 50 tys PLN pozwalała mu nie stosowanie zasady konkurencyjności określonej w Wytycznych a ogłoszenie o zamówieniu w Bazie Konkurencyjności dokonał fakultatywnie. Czy jest szansa na zmianę decyzji o zmniejszeniu dofinansowania unijnego?

Stan faktyczny:

Zamawiający zawarł umową na roboty budowlane oraz umowę na nadzór inwestorski. Ogłoszenie o zamówieniu na nadzór inwestorski zostało opublikowane  w Bazie  Konkurencyjności, chociaż wartość zamówienia nie przekraczała 50 000PLN.  W związku z kilkukrotną zmianą terminu realizacji umowy na roboty budowlane Zamawiający zmienił kilkukrotnie również termin realizacji umowy na nadzór inwestorski oraz zwiększył wysokość wynagrodzenia łącznie o ponad 150% pierwotnej wartości  umowy. Instytucja Zarządzająca zakwestionowała zmianę  wynagrodzenia umowy uznając, iż narusza ona 6.5.2. pkt. 20 Wytycznych, w szczególności każdy przypadek istotnej zmiany umowy winna być wcześniej  przewidziany w zapytaniu ofertowym a  każda zmiana wynagrodzenia nie powinna przekraczać 50% wynagrodzenia umownego. 

Zgodnie z  ust.6.5.2. pkt. 20 Wytycznych Nie jest możliwe dokonywanie istotnych zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, chyba że:
a) zmiany zostały przewidziane w zapytaniu ofertowym w postaci jednoznacznych postanowień umownych, które określają ich zakres i charakter oraz warunki wprowadzenia zmian,
b) zmiany dotyczą realizacji dodatkowych dostaw, usług lub robót budowlanych od dotychczasowego wykonawcy, nieobjętych zamówieniem podstawowym, o ile stały się niezbędne i zostały spełnione łącznie następujące warunki:

• zmiana wykonawcy nie może zostać dokonana z powodów ekonomicznych lub technicznych, w szczególności dotyczących zamienności lub interoperacyjności sprzętu, usług lub instalacji, zamówionych w ramach zamówienia podstawowego,
•  zmiana wykonawcy spowodowałaby istotną niedogodność lub znaczne zwiększenie kosztów dla zamawiającego,
• wartość każdej kolejnej zmiany nie przekracza 50% wartości zamówienia określonej pierwotnie w umowie
• c) zmiana nie prowadzi do zmiany charakteru umowy i zostały spełnione łącznie następujące warunki:
• konieczność zmiany umowy spowodowana jest okolicznościami, których zamawiający, działając z należytą starannością, nie mógł przewidzieć,
•  wartość zmiany nie przekracza 50% wartości zamówienia określonej pierwotnie w umowie,
  d) wykonawcę, któremu zamawiający udzielił zamówienia, ma zastąpić nowy
  wykonawca:
• na podstawie postanowień umownych, o których mowa w lit. a,
•  w wyniku połączenia, podziału, przekształcenia, upadłości, restrukturyzacji lub nabycia dotychczasowego wykonawcy lub jego przedsiębiorstwa, o ile nowy wykonawca spełnia warunki udziału w postępowaniu, nie zachodzą wobec niego podstawy wykluczenia oraz nie pociąga to za sobą innych istotnych zmian umowy,
•  w wyniku przejęcia przez zamawiającego zobowiązań wykonawcy względem jego podwykonawców; w przypadku zmiany podwykonawcy, zamawiający może zawrzeć umowę z nowym podwykonawcą bez zmiany warunków realizacji zamówienia z uwzględnieniem dokonanych płatności z tytułu dotychczas zrealizowanych prac,
  e) zmiana nie prowadzi do zmiany charakteru umowy a łączna wartość zmian jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi
  Publikacji Unii Europejskiej30 i jednocześnie jest mniejsza od 10% wartości zamówienia określonej pierwotnie w umowie w przypadku zamówień na usługi lub dostawy albo, w przypadku zamówień na roboty budowlane, jest mniejsza od 15% wartości zamówienia określonej pierwotnie w umowie.

Jakie przepisy mają zastosowanie?

Zgodnie z ust.6.5 pkt.1)  Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 zwanych dalej Wytycznymi Instytucja będąca stroną umowy o dofinansowanie projektu zobowiązuje beneficjenta w tej umowie do przygotowania i przeprowadzenie postępowania  o udzielenie zamówienia o wartości szacunkowej przekraczającej 50tys. PLN netto tj. bez podatku od towarów i usług (VAT) w sposób zapewniający przejrzystość oraz zachowanie uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. Spełnienie powyższych wymogów następuje w drodze zastosowania Pzp albo zasady konkurencyjności określonej w sekcji 6.5.2.

Właściwą procedurą odnoszącą się do wartości szacunkowej zamówienia poniżej 50 tys. PLN  była procedura „rozeznania rynku” zgodnie z sekcją 6.5 pkt. 2) Wytycznych.

Jak zwiększyć wynagrodzenie umowne? To pytanie zdaje sobie  pewnie wielu Wykonawców, szczególnie w czasach szalejącej inflacji. Ale w poniższym poście nie będzie o waloryzacji wynagrodzenia umownego ale o zmianie wynagrodzenia przez sąd. Chodzi o przypadek, gdy Zamawiający odmawia  zwiększenia wynagrodzenia chociaż koszty realizacji umowy diametralnie wzrosły z powodu COVID-19. Co prawda stan epidemii zamienił niedawno w stan zagrożenia epidemicznego ale nadal  istnieje szansa zawalczenia przed sądem o dodatkowe wynagrodzenia nawet jeżeli umowa została wykonana jednakże w trakcie realizacji koszty realizacji umowy wzrosły z powodu COVID-19 a Wykonawca zastrzegł, iż domaga się dodatkowego wynagrodzenia.

Ustawą z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (Dz. U. poz. 835) (dalej: Ustawa) oraz Rozporządzeniem (UE) 2022/576 z dnia 8 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie (Dz. Urz. UE nr L 111 z 8.4.2022, str. 1) (dalej: Rozporządzenie), wprowadzono  dwie nowe przesłanki wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Są to  przesłanki leżące poza treścią ustawy prawo zamówień publicznych, która przewiduje zamknięty katalog wykluczenia z postępowania. Katalog dokumentów na podstawie których można żądać dokumentów na okoliczność braku podstaw wykluczenia z postępowania nie zmienił się. Jak zatem weryfikować  nowe przesłanki wykluczenia z  postępowania?

Nie ulega wątpliwości, iż dla skutecznego wniesienia odwołania trzeba przesłać Zamawiającego kopię odwołania  i dołączyć ją do odwołania do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej. Z reguły taka informacja o wniesieniu odwołania zostaje ujawniona na stronie internetowej na której prowadzi się postępowanie, od stycznia 2021r. jest to platforma zakupowa. Zamawiający często ujawnia również fakt zwrócenia się do Wykonawców o przystąpienie do wniesionego odwołania. Ostatnio pomimo wniesionego odwołania w imieniu klienta takiej informacji na stronie postępowania  nie znalazłam. Postępowanie było prowadzone w 9 częściach . Zamawiający  opublikował informację o zawarciu umowy lub unieważnieniu postepowania  we wszystkich częściach oprócz tej części w której wniesiono odwołanie. Czy Zamawiający rzeczywiście musi  opublikować informację o wniesieniu odwołania?

Zgodnie z art. 524 ustawy pzp Zamawiający przesyła niezwłocznie, nie później niż w terminie 2 dni od dnia otrzymania, kopię odwołania innym wykonawcom uczestniczącym w postępowaniu o udzielenie zamówienia, a jeżeli odwołanie dotyczy treści ogłoszenia o zamówieniu lub dokumentów zamówienia, zamieszcza ją również na stronie internetowej, na której jest zamieszczone ogłoszenie o zamówieniu lub są udostępniane dokumenty zamówienia, wzywając wykonawców do przystąpienia do postępowania odwoławczego.

Publikacja kopii odwołania wraz ze stosowanym wezwaniem na stronie internetowej, na której jest zamieszczone ogłoszenie o zamówieniu lub są udostępniane dokumenty zamówienia, jest równoznaczna z otrzymaniem kopii odwołania wyznaczającym początek biegu terminu na zgłoszenie przystąpienia zgodnie z art. 525 ust. 1 PZP (jeżeli odwołanie dotyczy treści ogłoszenia o zamówieniu lub dokumentów zamówienia).

Zarówno zamawiający, jak i inni wykonawcy ubiegający się o zamówienie mają prawo i powinni zostać zapoznani z całą treścią odwołania, a więc pełną argumentacją podnoszoną przez wykonawcę, która ma uzasadniać jego wniesienie, jak również potwierdzać zasadność podniesionych w nim zarzutów (por. post. KIO z 15.3.2016 r., KIO 303/16, Legalis).

Należy również wskazać, że prawidłowe skorzystanie z instytucji uwzględnienia zarzutów odwołania w całości oraz możliwość zgłoszenia sprzeciwu, jest możliwe jedynie wówczas, gdy kopia odwołania zostanie przez odwołującego przekazana zamawiającemu w pełni swojej treści – przesłanie kopii zawierającej miejsca wyczernione, nieczytelne nie wypełnia dyspozycji ustawy (por. post. KIO z 26.7.2011 r., KIO 1509/11, Legalis).

Podsumowując ustawodawca uznał, iż w przypadku wniesienia odwołania na wybór najkorzystniejszej lub odrzucenie oferty Wykonawcy  nie jest konieczne upublicznianie informacji o wniesieniu odwołania . Zamawiający ma jedynie obowiązek  przesłać odwołanie pozostałym Wykonawcom i wezwać ich do udziału w postępowaniu odwoławczym  i może to zrobić w przyjętej w SWZ formie.